طرح توسعه باغ‌ها در اراضی شیبدار که به گفته کارشناسان و متخصصان به نوعی آغاز مجدد واگذاری‌های فله‌ای اراضی ملی در کشور و تکرار تجربه تلخ واگذاری میلیون‌ها هکتار از اراضی ملی در دو دهه گذشته در قالب طرح طوبی، فلاحت در فراغت، بوستان خانواده و باغشهرها است، حالا این بار قرار است با یک عنوان دیگر چوب حراج به منابع ملی بزند. این طرح که برای نخستین بار قرار بود دو سال پیش در استان کردستان و با واگذاری اراضی جنگلی مخروبه به مردم و تبدیل آن به باغ آن هم با اولویت متصرفان جنگل آغاز شود با مخالفت بسیاری از متخصصان و انجمن‌های علمی منابع طبیعی کشور متوقف ماند اما بعدها این طرح به تصویب دولت رسید و قرار شد در فاز نخست حدود 500 هزار هکتار از مراتع شیبدار از مجموع 7 میلیون هکتار اراضی مرتعی و شیبدار کشور به متقاضیان واگذار شود.

در همین حال دو هفته قبل ستاد ملی طرح توسعه باغ‌ها در اراضی شیبدار تشکیل جلسه داد و بخشنامه‌ای را با 17 ماده برای واگذاری اراضی ملی تصویب و به ادارات منابع طبیعی استان‌ها ابلاغ کردند. بر اساس این بخشنامه که اتفاقاً امضای رئیس سازمان جنگل‌ها نیز ذیل آن دیده می‌شود، تمامی عرصه‌های کشور با هر درصد پوشش گیاهی و حتی مراتع درجه یک با تشخیص کارگروه استانی قابلیت واگذاری و تبدیل شدن به باغ را دارد و مناطقی که پیشتر توسط متصرفان تصرف شده به جای بازپس‌گیری در اولویت واگذاری قرار گرفته اند! اما این بخشنامه که روز 26 مهر ماه ابلاغ شده دو روز قبل با دستور رئیس سازمان جنگل‌ها، اجرایی شدن‌اش متوقف و مواد 10، 12، 15 و 16 آن مغایر با قانون اعلام شد.

خدا کرم جلالی، عصر یکشنبه در حاشیه بازدید از غرفه روزنامه ایران در بیست و سومین نمایشگاه مطبوعات، در گفت‌و‌گو با«ایران »بدون اشاره به جزئیات طرح تبدیل اراضی شیبدار به باغ‌ها، مدعی شد که هیچ واگذاری اراضی ملی در کار نیست و گفت: حدود 7 میلیون هکتار از اراضی شیبدار کشور که در اختیار مردم بوده و کشت دیم می‌شده به‌دلیل شیوه بد شخم زنی منجر به فرسایش شدید خاک شده که حالا قرار شده با نظارت منابع طبیعی به جای کشت به باغ‌های مثمر تبدیل شود تا میزان فرسایش خاک آن کاهش یابد،اما این سخنان در حالی مطرح می‌شود که کارشناسان حتی تبدیل اراضی زراعی و دیمزارها به باغی را هم عامل مهمی در افزایش مصرف آب و خالی شدن ذخایر آب های زیرزمینی عنوان می‌کنند و یکی از مهم‌ترین دلایل سیلاب‌ها و فرسایش خاک را همین تغییرکاربری‌ها و چرای بی‌رویه دام در مراتع معرفی می‌کنند که چنان زمین را خالی از پوشش گیاهی کرده که بارش ها به جای جذب به روان آب تبدیل می‌شوند، اما جلالی می‌گوید: این کار نیاز آبی و مصرف آب را بالا نمی‌برد و خودش یک نوع آبخیزداری مردمی محسوب می‌شود و کلیت کار یک فرصت برای منابع طبیعی کشور است و بخشنامه هم در چند مورد مغایرت‌هایی با قانون داشت که آن را متوقف کردیم. او افزود: چون دولت پول ندارد جنگلکاری کند لذا قرار است مراتعی را که الان در تصرف کشاورز است در قالب ماده 3 و با حفظ مالکیت دولت به کشاورزان بدهد تا آنها در آن گونه‌های سازگار با اقلیم منطقه و مثمر بکارند و بر اساس شیوه نامه‌ای که وزیر ابلاغ کرده یکی از شرایط این است که میزان بارندگی در آن منطقه باید حتماً بالای 300 میلیمتر باشد و هواشناسی باید این را تأیید کند.

اما یک روز پس از مصاحبه «ایران» با خداکرم جلالی، بخشنامه روز 26‌ام مهرماه ستاد ملی توسعه باغ‌ها در اراضی ملی شیبدار در فضای مجازی منتشر شد و نشان داد که هدف اصلی این بخشنامه تماماً اراضی ملی و مرتعی کشور بوده نه اراضی زیر کشت و متعلق به مردم! از این‌رو خداکرم جلالی، روز گذشته بار دیگر مورد پرسش خبرنگار «ایران» قرار گرفت و او در پاسخ به اینکه چطور دو هفته قبل ذیل این بخشنامه را امضا کرده گفت: «این بخشنامه صرفاً متعلق به یک جلسه بوده و شیوه نامه‌ای که وزیر ابلاغ کرده چیزی غیر از این است. در مورد امضا هم باید بگویم این امضا در سیستم بوده که البته حالا همین را هم به‌ دلیل مغایرت‌های قانونی جلوی اجرایی شدنش را در استان ها گرفتیم و کلاً صورتجلسه هوا شد!»

طرح تبدیل اراضی شیبدار به باغی به گواه بسیاری از منتقدان می‌تواند اندک ذخایر آبی کشور را هم قربانی توسعه باغ‌ها کرده و در سال‌های آتی به شهرک‌های ویلایی و مسکونی تبدیل کند.

** نیم نگاه

حدود 7 میلیون هکتار از اراضی شیبدار کشور که در اختیار مردم بوده و کشت دیم می‌شده به‌دلیل شیوه بد شخم زنی منجر به فرسایش شدید خاک شده که حالا قرار شده با نظارت منابع طبیعی به جای کشت به باغ‌های مثمر تبدیل شود تا میزان فرسایش خاک آن کاهش یابد

طرح تبدیل اراضی شیبدار به باغی به گواه بسیاری از منتقدان می‌تواند اندک ذخایر آبی کشور را هم قربانی توسعه باغ‌ها کرده و در سال‌های آتی به شهرک‌های ویلایی و مسکونی تبدیل کند

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: 9 آبان 1396، کدخبر: 206169، www.iran-newspaper.com